بررسی اجمالی

نوروفیبروماتوزها گروهی از اختلالات ژنتیکی هستند که باعث تشکیل تومور در بافت عصبی می شوند که این تومورها می توانند در هر مکانی از سیستم عصبی از جمله مغز، نخاع و اعصاب ایجاد شوند. نوروفیبروماتوز سه نوع هستند: نوروفیبروماتوز 1 (NF1)، نوروفیبروماتوز 2 (NF2) و شوانوماتوز که NF1 که معمولاً در کودکی تشخیص داده می شود در حالی که NF2 و شوانوماتوز معمولاً در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می شوند.

تومورهای این اختلالات معمولاً غیرسرطانی (خوش خیم) هستند اما گاهی اوقات می توانند سرطانی (بدخیم) شوند که علائم اغلب خفیف است با این حال عوارض نوروفیبروماتوز می تواند شامل کاهش شنوایی، اختلال یادگیری، مشکلات قلبی و عروقی (قلبی عروقی) از دست دادن بینایی و درد شدید باشد.

درمان نوروفیبروماتوز بر تشویق رشد و تکامل سالم در کودکانی که تحت تأثیر این اختلال قرار دارند و مدیریت زود هنگام عوارض متمرکز است که وقتی نوروفیبروماتوز باعث ایجاد تومورهای بزرگ یا تومورهایی شود که روی عصب فشار می آورند جراحی می تواند علائم را کاهش دهد. برخی از افراد ممکن است از روش های درمانی دیگر مانند جراحی رادیو اکتیو یا داروهای کنترل درد بهره مند شوند و در حال حاضر داروی جدیدی برای درمان تومور در کودکان در دسترس است و همچنین سایر روش های درمانی جدید در حال تولید است.

 

 

علائم

نوروفیبروماتوز سه نوع می باشد که هر کدام علائم و نشانه های مختلفی دارند.

نوروفیبروماتوز 1

نوروفیبروماتوز 1 (NF1) معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می شود و علائم اغلب در بدو تولد یا اندکی پس از آن و تقریباً همیشه در سن 10 سالگی قابل مشاهده است اغلب خفیف تا متوسط ​​هستند اما از نظر شدت می توانند متفاوت باشند.

علائم و نشانه ها عبارتند از:

لکه های صاف و قهوه ای روشن روی پوست: این لکه های بی خطر در بسیاری از افراد شایع است و معمولاً در بدو تولد وجود دارند یا در اولین سالهای زندگی ظاهر می شوند که بعد از کودکی لکه های جدید ظاهر نمی شوند.
کک و مک در ناحیه زیر بغل یا کشاله ران: کک و مک معمولاً در سنین 3 تا 5 سالگی ظاهر می شود در واقع کک و مک کوچکتر از لکه ها و به صورت خوشه در چین های پوستی ایجاد می شود.
برجستگی های ریز روی عنبیه چشم (گره های لیش): این گره های بی ضرر به راحتی دیده نمی شوند و بر بینایی تأثیر نمی گذارند.
برجستگی های نرم و اندازه نخود روی یا زیر پوست (نوروفیبروما): ممکن است با افزایش سن تعداد آنها افزایش یابد و این تومورهای خوش خیم معمولاً در داخل یا زیر پوست ایجاد می شوند اما می توانند در داخل بدن نیز رشد کنند. گاهی اوقات رشد شامل بسیاری از اعصاب می شود (نوروفیبروما پلکسی فرم)  که در واقع نوروفیبروماهای پلکسی فرم در صورت قرارگیری در صورت می تواند باعث بدشکلی شود.
تغییر شکل استخوان: رشد غیرطبیعی استخوان و کمبود تراکم مواد معدنی استخوان می تواند باعث تغییر شکل استخوان مانند ستون فقرات منحنی (اسکولیوز) یا ساق پا خمیده شود.
تومور روی عصب بینایی (گلیوم بینایی): این تومورها معمولاً در 3 سالگی ظاهر می شوند و بندرت در اواخر کودکی و نوجوانی و تقریباً هرگز در بزرگسالان ظاهر می شوند.
ناتوانی های یادگیری: اختلال در تفکر در کودکانی که NF1 دارند معمولاً خفیف است و اغلب یک اختلال یادگیری خاص وجود دارد  مانند مشکل در خواندن یا ریاضیات یا اختلال کمبود توجه، بیش فعالی (ADHD) و تأخیر گفتاری نیز معمول است.
اندازه بزرگ سر: کودکان مبتلا به NF1 به دلیل افزایش حجم مغز ، بزرگتر از حد متوسط ​​سر خود هستند.
قد کوتاه: قد کودکانی که NF1 دارند معمولاً کمتر از حد متوسط ​​است.

نوروفیبروماتوز 2

نوروفیبروماتوز 2 (NF2) بسیار کمتر از NF1 است و علائم و نشانه های NF2 معمولاً در نتیجه ایجاد تومورهای خوش خیم در هر دو گوش وجود دارد (نورومهای صوتی) که می تواند باعث کاهش شنوایی شود. این تومورها که به نام شوانومه دهلیزی نیز شناخته می شوند بر روی عصبی رشد می کنند که اطلاعات صوتی را از گوش داخلی به مغز منتقل می کند.

علائم و نشانه ها معمولاً در اواخر سالهای نوجوانی و اوایل بزرگسالی ظاهر می شوند و از نظر شدت متفاوت هستند. علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کم شنوایی تدریجی
• صدای زنگ زدن در گوش ها
• تعادل ضعیف
• سردرد

بعضی اوقات NF2 می تواند منجر به رشد شوانوماس در سایر اعصاب از جمله اعصاب جمجمه، ستون فقرات، بینایی و اعصاب محیطی شود و افرادی که NF2 دارند ممکن است به تومورهای خوش خیم دیگری نیز مبتلا شوند.

علائم و نشانه های این تومورها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی حسی و ضعف در بازوها یا پاها
• درد
• مشکلات تعادل
• ریزش صورت
• مشکلات بینایی یا آب مروارید
• تشنج
• سردرد

شوانوماتوز

این نوع نادر نوروفیبروماتوز معمولاً افراد پس از 20 سالگی را مبتلا می کند و علائم معمولاً در سنین 25 تا 30 سالگی ظاهر می شوند. شووانوماتوز باعث ایجاد تومور در اعصاب جمجمه، ستون فقرات و محیطی می شود اما به ندرت روی عصبی است که اطلاعات صوتی و تعادل را از گوش داخلی به مغز حمل می کند. تومورها معمولاً در هر دو عصب شنوایی رشد نمی کنند بنابراین افرادی که به شووانوماتوز مبتلا هستند همان شنوایی را با افرادی که NF2 دارند تجربه نمی کنند.

علائم شوانوماتوز شامل:

• درد مزمن که می تواند در هر نقطه از بدن رخ دهد و می تواند ناتوان کننده باشد.
• بی حسی یا ضعف در نقاط مختلف بدن
• از دست دادن عضله

 

 

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز علائم یا علائم نوروفیبروماتوز خود به پزشک مراجعه کنید با این حال تومورهای مرتبط با نوروفیبروماتوز اغلب خوش خیم هستند و رشد آنها کند است.

علل

نوروفیبروماتوز در اثر نقایص ژنتیکی (جهش) ایجاد می شود که یا توسط والدین منتقل می شود یا در هنگام بارداری خود به خود اتفاق می افتد که نوع نوروفیبروماتوز به ژن های خاصی ستگی دارد:

NF1: ژن NF1 در کروموزوم 17 قرار دارد که این ژن پروتئینی به نام نوروفیبرومین تولید می کند که به تنظیم رشد سلول کمک می کند که ژن جهش یافته باعث از بین رفتن نوروفیبرومین می شود که به سلولها اجازه می دهد رشد کنترل نشده داشته باشند.
NF2: ژن NF2 در کروموزوم 22 قرار دارد و پروتئینی به نام مرلین که به آن شوانومین نیز گفته می شود تولید می کند که تومورها را سرکوب می کند و ژن جهش یافته باعث از بین رفتن مرلین می شود و منجر به رشد سلول کنترل نشده می شود.
شوانوماتوز: تاکنون شناخته شده است که دو ژن عامل شووانوماتوز هستند و شامل جهش های ژن های SMARCB1 و LZTR1 که تومورها را سرکوب می کنند و با این نوع نوروفیبروماتوز همراه هستند.

عوامل خطر

بزرگترین عامل خطر برای نوروفیبروماتوز سابقه خانوادگی این اختلال است که حدود نیمی از افرادی که NF1 و NF2 دارند این بیماری را از والدین مبتلا به ارث برده اند و افرادی که NF1 و NF2 دارند و بستگان آنها تحت تأثیر قرار نمی گیرند احتمالاً جهش ژنی جدیدی دارند.

NF1 و NF2 هر دو اختلالات اتوزومی غالب هستند به این معنی که هر فرزند والدینی که تحت تأثیر این اختلال قرار گرفته اند 50٪ احتمال وراثت جهش ژنتیکی را دارند.

الگوی وراثت برای شوانوماتوز کمتر مشخص است و محققان در حال حاضر تخمین می زنند که خطر وراثت شوآنوماتوز از والدین مبتلا حدود 15٪ باشد.

 

 

عوارض

عوارض نوروفیبروماتوز حتی در یک خانواده متفاوت است و به طور کلی عوارض ناشی از تومورهایی است که بر روی بافت عصبی تأثیر می گذارد و یا اندام های داخلی را تحت فشار قرار می دهد.

عوارض NF1 شامل موارد زیر است:

مشکلات عصبی: مشکلات یادگیری و تفکر شایعترین مشکلات عصبی مرتبط با NF1 است و عوارض غیرمعمول شامل صرع و تجمع مایعات اضافی در مغز است.
نگرانی های ظاهری: علائم قابل مشاهده نوروفیبروماتوز مانند لکه های گسترده می تواند باعث اضطراب و ناراحتی عاطفی شود حتی اگر از نظر پزشکی جدی نباشد.
مشکلات اسکلتی: برخی از کودکان استخوان هایی به شکل غیر طبیعی دارند که منجر به خم شدن پاها و شکستگی هایی می شود که گاهی اوقات بهبود نمی یابند. NF1 می تواند باعث انحنای ستون فقرات (اسکولیوز) شود که ممکن است به مهاربند یا جراحی نیاز داشته باشد NF1 همچنین با کاهش تراکم مواد معدنی استخوان همراه است که خطر ضعف استخوان ها (پوکی استخوان) را افزایش می دهد.
مشکلات بینایی: گاهی اوقات تومور بر روی عصب بینایی (گلیومای بینایی) ایجاد می شود که می تواند بینایی را تحت تأثیر قرار دهد.
مشکلات در زمان تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی مرتبط با بلوغ یا بارداری ممکن است باعث افزایش نوروفیبروما شود و اکثر زنانی که NF1 دارند بارداری سالمی دارند اما احتمالاً نیاز به نظارت توسط متخصص زنان و زایمان با این اختلال دارند.
مشکلات قلبی عروقی: در افرادی که NF1 دارند خطر فشار خون بالا افزایش می یابد و ممکن است دچار ناهنجاری رگ های خونی شود.
مشکلات تنفسی: به ندرت نوروفیبروماهای پلکسی فرم می توانند مجاری تنفسی را تحت فشار قرار دهند.
سرطان: تخمین زده می شود 3 تا 5 درصد از افرادی که NF1 دارند تومورهای سرطانی دارند که این ها معمولاً از نوروفیبروما در زیر پوست یا نوروفیبروما پلکسی فرم بوجود می آیند. افرادی که NF1 دارند نیز در معرض خطر بیشتری برای سایر انواع سرطان مانند سرطان پستان، سرطان خون، سرطان روده بزرگ، تومورهای مغزی و برخی از انواع سرطان بافت نرم هستند و زنانی که مبتلا به NF1 هستند باید غربالگری سرطان پستان را در سنین پایین تر از جمعیت عمومی شروع کنند.
تومور خوش خیم غده فوق کلیه: این تومور غیرسرطانی هورمون هایی ترشح می کند که فشار خون شما را بالا می برند که برای برداشتن فئوکروموسیتوما معمولاً به جراحی نیاز است.

عوارض NF2 شامل موارد زیر است:

• ناشنوائی جزئی یا كلی
• آسیب عصب صورت
• مشکلات بینایی
• تومورهای پوستی کوچک و خوش خیم (شوانوماس پوستی)
• ضعف یا بی حسی در اندام ها
• تومورهای خوش خیم متعدد مغزی یا تومورهای ستون فقرات (مننژیوم) که نیاز به جراحی های مکرر دارند.

عوارض شوانوماتوز

درد ناشی از شوانوماتوز می تواند ناتوان کننده باشد و ممکن است نیاز به درمان جراحی یا مدیریت توسط متخصص درد داشته باشد.

 

منبع : www.mayoclinic.org