آنوریسم بزرگ شدن شریانی است که به دلیل ضعف در دیواره شریانی ایجاد می شود و اغلب بدون علامت است اما پارگی می تواند منجر به عوارض مهلک شود. این اتفاق به ضعیف شدن دیواره شریان اشاره دارد که باعث ایجاد برآمدگی یا اتساع شریان می شود.

بیشتر علائمی از خود نشان نمی دهند و خطری ندارند اما با این حال در شدیدترین مرحله برخی شریان ممکن است پاره شوند و منجر به خونریزی کشنده شود که طبق آمار مراکز کنترل و پیشگیری آنوریسم آئورت هر ساله به بیش از 25000 مرگ منجر می شود و سالانه حدود 30،000 آنوریسم مغز پاره می شود که تخمین زده می شود که 40 درصد این موارد طی 24 ساعت منجر به مرگ شود.

 

 

حقایق‎های مربوط به آنوریسم

• بر عروق مختلف تأثیر می گذارد و قابل توجه ترین آن بر عروق تأمین کننده مغز و قلب تأثیر می گذارد و همچنین آنوریسم آئورت بر شریان اصلی بدن تأثیر می گذارد.
• پارگی شریان باعث خونریزی داخلی می شود.
• خطر ایجاد و پارگی در افراد متفاوت است که سیگار کشیدن و فشار خون بالا از مهمترین عوامل خطر برای ایجاد آنوریسم است.
• برخی از انواع آن ممکن است برای جلوگیری از پارگی به جراحی نیاز داشته باشند.

آنوریسم ها با توجه به موقعیت آنها در بدن طبقه بندی می شوند که سرخرگ های مغز و قلب دو مکان شایع هستند.

برآمدگی می تواند دو شکل اصلی داشته باشد:

• آنوریسم فوزیفرم در همه طرف رگ خونی برجسته می شود.
• آنوریسم ساکولار فقط در یک طرف برجسته می شود.

*خطر پارگی به اندازه برآمدگی بستگی دارد.

آنوریسم آئورت

آئورت، شریانی بزرگ است که از بطن چپ قلب شروع شده و از حفره های قفسه سینه و شکمی عبور می کند و قطر طبیعی آئورت بین 2 تا 3 سانتی متر است اما می تواند با آنوریسم تا 5 سانتی متر برجسته شود. شایع ترین آنوریسم آئورت، آنوریسم آئورت شکمی است که در بخشی از آئورت رخ می دهد که می تواند به سرعت کشنده باشد اما کسانی که از انتقال به بیمارستان زنده مانده اند 50 درصد بقای کلی دارند. معمولا کمتر آنوریسم آئورت توراسیک می تواند بخشی از آئورت را که از طریق قفسه سینه عبور می کند تحت تأثیر قرار دهد ومیزان بقا 56 درصد است.

آنوریسم مغزی

برآمدگی شریان هایی که مغز را با خون تأمین می کنند به عنوان آنوریسم داخل جمجمه شناخته می شوند که پارگی رگ مغز می تواند در طی 24 ساعت کشنده باشد و چهل درصد افراد مبتلا ممکن است فوت کنند  که حدود 66 درصد از کسانی که زنده می مانند اختلال عصبی یا ناتوانی عصبی را تجربه می کنند. پارگی شریان های مغزی شایع ترین علت ایجاد نوعی سکته مغزی است که به خونریزی زیر عنکبوتیه معروف است.

آنوریسم محیطی

می تواند در شریان محیطی نیز رخ دهد که انواع آن عبارتند از:

پوپلیتئال: در پشت زانو رخ می دهد و شایع‎ترین است.
شریان طحال: در نزدیکی طحال اتفاق می افتد.
شریان مزانتریک: بر شریان انتقال خون به روده تأثیر می گذارد.
شریان استخوان ران: شریان استخوان ران در کشاله ران است.
شریان کاروتید: در گردن رخ می دهد.
احشایی: برآمدگی عروق است که خون را به روده یا کلیه ها تأمین می کند.

پارگی آنوریسم محیطی کمتر از آنوریسم آئورت است.

علائم

بیشتر آنوریسم ها از نظر بالینی پنهان هستند و علائم معمولاً بروز نمی کند مگر اینکه آنوریسم پاره شود که با این حال اگر پاره نشود هنوز هم ممکن است مانع گردش خون در بافت های دیگر شود. آنها همچنین می توانند لخته های خونی ایجاد کنند و ممکن است باعث انسداد رگ های خونی کوچکتر شود که این وضعیتی است که به عنوان ترومبوآمبولی شناخته می شود که می تواند منجر به سکته مغزی ایسکمیک یا سایر عوارض جدی شود.

آنوریسم شکمی که به سرعت در حال رشد است گاهی با علائم همراه است که برخی از افراد مبتلا به آنوریسم شکمی، درد شکم، کمردرد یا احساس تپش در شکم را گزارش می کنند. به طور مشابه آنوریسم توراسیک می تواند بر روی اعصاب مجاور و سایر رگ های خونی تأثیر بگذارد که به طور بالقوه باعث مشکلات بلع و تنفس، درد در فک، قفسه سینه و قسمت فوقانی پشت شود و همچنین افراد می توانند تب، ضعف یا کاهش وزن را تجربه کند.

عوارض

بیشتر افرادی هیچ عارضه ای را تجربه نمی کنند اما با این حال علاوه بر ترومبوآمبولی و پارگی آئورت، عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد شدید قفسه سینه یا کمر: درد شدید قفسه سینه یا کمر ممکن است به دنبال پارگی آنوریسم آئورت در قفسه سینه ایجاد شود.
• آنژین: انواع خاصی از آن می تواند منجر به آنژین، نوع دیگری از درد قفسه سینه شود که می تواند منجر به ایسکمی میوکارد و حمله قلبی شود.
• سردرد شدید ناگهانی: علامت اصلی آنوریسم مغزی سردرد ناگهانی و شدید است.

هر گونه پارگی ممکن است باعث درد، فشار خون پایین، ضربان قلب سریع و سبکی سر شود که اکثر افراد مبتلا هیچ گونه عارضه ای را تجربه نخواهند کرد.

علل

می تواند در هر قسمت از بدن اتفاق بیفتد و فشار خون می تواند به راحتی دیواره شریانی ضعیف شده را از بین ببرد. تشریح آئورت یکی از علل قابل تشخیص آنوریسم آئورت است از آنجا که دیواره شریانی دارای سه لایه است که خون می تواند دیواره ضعیف عروق را پاره و این لایه ها را شکافته کند و سپس می تواند حفره اطراف قلب را پر کند. اگر پارگی در داخلی ترین لایه دیواره شریانی ایجاد شود کانال ها به دیواره وارد شده، ضعیف می شوند و خطر پارگی را افزایش می دهد.

افراد مبتلا اغلب درد ناگهانی و آزار دهنده قفسه سینه را توصیف می کنند که این درد می تواند با پیشرفت در امتداد آئورت حرکت کند به عنوان مثال ممکن است به پشت منتقل یابد که منجر به فشرده سازی می شود و فشرده سازی از بازگشت خون به قلب جلوگیری می کند که این نیز به عنوان تامپوناد پریکارد شناخته می شود.

 

 

عوامل خطر

برخی از شیوه های زندگی و ویژگی های جسمی وجود دارد که می تواند احتمال آنوریسم را افزایش دهد.

• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• رژیم غذایی نامناسب
• سبک زندگی غیرفعال
• چاقی

استعمال دخانیات به خصوص در موارد آنوریسم آئورت رایج ترین عامل خطرناک است که نشان داده شده است که مصرف دخانیات نه تنها باعث افزایش بیماری های قلبی عروقی و خطر آنوریسم می شود بلکه خطر پارگی پس از اثر آنوریسم را نیز افزایش می دهد.

تشخیص

غالباً شناسایی نشده باقی می ماند و غربالگری با هدف شناسایی افرادی که نیاز به نظارت یا درمان دارند انجام می شود.

اگر علائم ظاهر شود با اسکن MRI می توان آنوریسم را که هنوز پاره نشده است شناسایی کرد و همچنین سی تی اسکن معمولاً برای پارگی آنوریسم ترجیح داده می شود خصوصاً اگر خطر خونریزی در مغز وجود داشته باشد. در موارد آنوریسم شدید یا پارگی در مغز یا قلب که نیاز به جراحی اضطراری دارد با آنژیوگرام می توان ناحیه دقیق نیاز به ترمیم را تشخیص داد که یک کاتتر به داخل رگ خونی ران تحت بی حسی موضعی وارد می شود و سپس کاتتر به قسمت مربوطه بدن ریسمان می شود که یک ماده رنگی به شناسایی ناحیه قلب یا مغز که نیاز به درمان دارد کمک می کند.

چشم انداز

فرد می تواند با آنوریسم پاره نشده زندگی کند و متوجه آن نشود اما با این حال اگر پاره شود می تواند زندگی را تهدید کند.

می تواند منجر به موارد زیر شود:

• سکته هموراژیک
• هیدروسفالی
• کما
• وازواسپاسم
• آسیب مغزی طولانی مدت یا کوتاه مدت

وازواسپاسم دلیل اصلی ناتوانی یا مرگ به دنبال آنوریسم پشت سر هم است و از عواملی که احتمال بهبودی کامل را تحت تأثیر قرار می دهد می توان به نوع و میزان آنوریسم، سلامت کلی فرد قبل از پارگی و سرعت درمان آن اشاره کرد. حدود 40 درصد موارد پارگی آنوریسم در 24 ساعت اول کشنده خواهد بود که در حداکثر 25 درصد افراد عوارض در طی 6 ماه کشنده خواهد بود.

جلوگیری

جلوگیری از آنوریسم همیشه امکان پذیر نیست زیرا برخی از آنها مادرزادی هستند که به این معنی که از بدو تولد وجود دارند.

با این حال برخی از انتخاب های سبک زندگی می توانند خطر را تحت تأثیر قرار دهند:

• سیگار کشیدن هم برای آنوریسم آئورت و هم برای پارگی آنوریسم در هر نقطه از بدن یک عامل خطر محسوب می شود پس ترک سیگار می تواند خطر را کاهش دهد.
• کنترل فشار خون همچنین می تواند خطر را به حداقل برساند که فشار خون سالم را می توان با اقدامات رژیم غذایی، ورزش منظم و داروها به دست آورد.
• چاقی می تواند فشار بیشتری به قلب وارد کند پس بنابراین انجام این مراحل برای کاهش استرس در دیواره های شریان مهم است.
• یک رژیم غذایی سالم همچنین می تواند باعث کاهش کلسترول و کاهش خطر تصلب شرایین شود که آنوریسم فوزیفرم اغلب با تصلب شرایین مرتبط است.

 

منبع : www.medicalnewstoday.com