بررسی اجمالی

قانقاریا، مرگ بافت بدن به دلیل کمبود جریان خون یا عفونت جدی باکتریایی است و معمولاً بر روی بازوها و پاها از جمله انگشتان پا تأثیر می گذارد اما ممکن است در عضلات و اندام های داخل بدن مانند کیسه صفرا نیز دیده شود.

در صورت ابتلا به بیماری زمینه ای که می تواند به عروق خونی آسیب برساند و جریان خون را تحت تأثیر قرار دهد  مانند دیابت یا عروق سفت شده (تصلب شرایین) خطر ابتلا به قانقاریا بیشتر است.

درمان قانقاریا شامل جراحی برای بازگرداندن جریان خون و از بین بردن بافت مرده، آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت و اکسیژن درمانی بیش از حد است اما هرچه قانقاریا زودتر شناسایی و درمان شود احتمال بهبودی شما بیشتر است.

علائم

هنگامی که قانقاریا بر روی پوست شما تأثیر می گذارد علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تغییر رنگ پوست از رنگ پریده تا آبی، بنفش، سیاه، برنز یا قرمز  بسته به نوع قانقاریا شما
• تورم
• تاول
• درد ناگهانی و شدید و به دنبال آن احساس بی حسی
• ترشحاتی با بوی بد از زخم نشت می کند
• پوستی ناز ، براق یا پوستی بدون مو
• پوستی که در اثر لمس احساس خنکی یا سردی می کند

اگر نوعی از قانقاریا دارید که بر روی بافت های زیر سطح پوست شما تأثیر می گذارد مانند قانقاریا گاز یا قانقاریا داخلی ممکن است تب کم درجه ای نیز داشته باشید و به طور کلی احساس ناراحتی کنید و اگر میکروب هایی که باعث ایجاد قانقاریا در بدن شما شده اند شوک سپتیک ایجاد می شود که علائم و نشانه های شوک سپتیک شامل موارد زیر است:

• فشار خون پایین
• تب، گرچه ممکن است دمای بدن برخی از افراد 37 درجه سانتیگراد باشد.
• ضربان قلب سریع
• سبکی سر
• تنگی نفس
• گیجی

 

 

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

قانقاریا یک بیماری جدی است و نیاز به درمان فوری دارد که در صورت داشتن درد مداوم و غیر قابل توضیح در هر ناحیه از بدن همراه با یک یا چند مورد از علائم و نشانه های زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• تب مداوم
• تغییرات پوستی از جمله تغییر رنگ، گرما، تورم، تاول یا ضایعاتکه از بین نمی روند.
• ترشحاتی با بوی بد از زخم نشت می کند.
• درد ناگهانی در محل جراحی یا ضربه اخیر
• پوستی کم رنگ ، سخت ، سرد و بی حس

علل

علل قانقاریا عبارتند از:

• کمبود خونرسانی: خون شما اکسیژن و مواد مغذی بدن را تأمین می کند و همچنین سیستم ایمنی بدن شما آنتی بادی هایی برای دفع عفونت ها فراهم می کند که بدون خونرسانی مناسب سلول های شما نمی توانند زنده بمانند و بافت شما خراب می شود.
• عفونت: عفونت باکتریایی درمان نشده می تواند باعث قانقاریا شود.
• آسیب تروماتیک: زخم های ناشی از گلوله یا صدمات خرد کننده در اثر تصادفات اتومبیل می تواند باعث ایجاد زخم هایی باز شود که باکتری ها به بدن وارد می شوند. اگر باکتری ها بافت ها را آلوده کرده و تحت درمان قرار نگیرند می تواند قانقاریا ایجاد کند.

انواع قانقاریا

قانقاریا خشک: این نوع شامل پوستی خشک و جمع شده است که به نظر می رسد قهوه ای تا آبی مایل به ارغوانی یا سیاه است. قانقاریا خشک ممکن است به آرامی ایجاد شود و این بیماری معمولاً در افرادی که دیابت یا بیماری رگهای خونی مانند آترواسکلروز دارند رخ می دهد.

قانقاریا مرطوب: در صورت وجود عفونت باکتریایی در بافت آسیب دیده  از قانقاریا مرطوب یاد می شود که تورم، تاول زدن و ظاهر مرطوب از ویژگی های رایج قانقاریا مرطوب است. این نوع ممکن است پس از سوختگی شدید، سرمازدگی یا آسیب دیدگی ایجاد شود که این اغلب در افراد دیابتی رخ می دهد که ناآگاهانه انگشت شست پا یا پا را زخمی می کنند پس قانقاریا مرطوب باید سریعاً درمان شود زیرا به سرعت گسترش می یابد و می تواند کشنده باشد.

قانقاریا گاز: قانقاریا گاز به طور معمول بر بافت عضلانی عمیق تأثیر می گذارد و ممکن است در ابتدا سطح پوست شما طبیعی به نظر برسد که با بدتر شدن شرایط  پوست شما ممکن است رنگ پریده شود و سپس خاکستری یا قرمز بنفش شود و همچنین به دلیل وجود گاز موجود در بافت ممکن است پوست حباب دار به نظر برسد و هنگامی که روی آن فشار می آورید صدای ترک خوردگی ایجاد کند.

قانقاریا گاز معمولاً در اثر عفونت باكتری به نام کلستریدیوم پرفرنژنس ایجادمی شود. باکتری ها در یک آسیب یا زخم جراحی جمع می شوند که فاقد منبع خون است و عفونت باکتریایی سمومی تولید می کند که گاز آزاد می کنند و باعث از بین رفتن بافت می شوند مانند قانقاریا مرطوب قانقاریا گاز نیز یک وضعیت تهدید کننده زندگی است.

قانقاریا داخلی:  روی یک یا چند اندام شما مانند روده، کیسه صفرا یا آپاندیس آسیب می‎رساند و این نوع گانگرن زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به اندام داخلی مسدود شود به عنوان مثال وقتی روده شما از ناحیه عضله ضعیف شده در ناحیه معده (فتق) برآمده و پیچ خورده می شود و اگر گانگرن داخلی درمان نشود می تواند کشنده باشد.

قانقاریا فورنیر: اندام های تناسلی را درگیر می کند و مردان بیشتر مبتلا می شوند اما زنان نیز می توانند به این نوع قانقاریا مبتلا شوند که عفونت در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری باعث این نوع گانگرن می شود.

قانقاریای ملنی: این نوع که به آن قانقاریا هم افزایی باکتری پیشرونده نیز گفته می شود معمولاً از عوارض جراحی است.

 

 

عوامل خطر

چندین عامل خطر ابتلا به قانقاریا را افزایش می دهد که این شامل:

دیابت: اگر مبتلا به دیابت هستید بدن به اندازه کافی هورمون انسولین تولید نمی کند یا در برابر اثرات انسولین مقاوم است که سطح بالای قند خون در نهایت می تواند به رگ های خونی آسیب برساند و باعث کاهش یا قطع جریان خون در قسمتی از بدن شود.
بیماری عروق خونی: سرخرگ های سخت و باریک (آترواسکلروز) و لخته های خون همچنین می توانند جریان خون در ناحیه ای از بدن شما را مسدود کنند.
آسیب شدید یا جراحی: هر فرآیندی که باعث ضربه به پوست و بافت زیرین شما شود از جمله آسیب دیدگی یا سرمازدگی خطر ابتلا به قانقاریا را افزایش می دهد به خصوص اگر شما یک بیماری زمینه ای داشته باشید که بر جریان خون در منطقه آسیب دیده تأثیر بگذارد.
سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند بیشتر در معرض خطر قانقاریا هستند.
چاقی: چاقی غالباً همراه دیابت و بیماری های عروقی است اما استرس ناشی از اضافه وزن به تنهایی می تواند شریان ها را نیز فشرده کند و منجر به کاهش جریان خون و افزایش خطر ابتلا به عفونت و بهبود ضعیف زخم شود.
سرکوب سیستم ایمنی: اگر به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) عفونت دارید یا تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستید توانایی بدن در مبارزه با عفونت مختل می شود.
داروها: در موارد نادر داروهای غیرقانونی که تزریق می شوند باعث ایجاد عفونت با باکتری های عامل قانقاریا می شوند.
عوارض COVID-19: چند گزارش از افراد مبتلا به قانقاریا خشک در انگشتان پا پس از مشکلات لخته شدن خون مربوط به کووید 19 گزارش شده است که برای تأیید این ارتباط تحقیقات بیشتری لازم است.

عوارض

اگر بلافاصله قانقاریا درمان نشود می تواند منجر به عوارض جدی شود و باکتری ها می توانند به سرعت به سایر بافت ها و اندام ها سرایت کنند که برای نجات جان شما ممکن است لازم باشد که بخشی از بدن شما برداشته شود (قطع شود) که برداشتن بافت آلوده می تواند منجر به ایجاد زخم یا نیاز به جراحی ترمیمی شود.

جلوگیری

در اینجا چند پیشنهاد برای کمک به شما در کاهش خطر ابتلا به این بیماری وجود دارد:

از دیابت خود مراقبت کنید: اگر مبتلا به دیابت هستید  مطمئن شوید که روزانه دست و پایتان را از نظر بریدگی، زخم و علائم عفونت مانند قرمزی، تورم یا تخلیه معاینه می کنید. از پزشک خود بخواهید حداقل سالی یکبار دست و پایتان را معاینه کند و سعی کنید کنترل سطح قند خون را حفظ کنید.
از دخانیات استفاده نکنید: استفاده مزمن از محصولات دخانیات می تواند به رگ های خونی شما آسیب برساند.
به جلوگیری از عفونت کمک کنید: هرگونه زخم باز را با آب و صابون ملایم بشویید و سعی کنید آنها را تمیز و خشک نگه دارید تا خوب شوند.
هنگام پایین آمدن دما مراقب باشید: پوست یخ زده می تواند به قانقاریا منجر شود زیرا یخ زدگی باعث کاهش گردش خون در یک منطقه آسیب دیده می شود اگر پس از مدت طولانی قرار گرفتن در معرض دمای سرما مشاهده کردید که هر منطقه از پوست شما رنگ پریده، سفت، سرد و بی حس شده است با پزشک خود تماس بگیرید.

 

منبع : www.mayoclinic.org