- شیرین انصاری
- 1400-03-27
بررسی اجمالی
بیماری سلیاک که گاهی اوقات آن را آنتروپاتی حساس به گلوتن می نامند واکنشی ایمنی در برابر خوردن گلوتن (پروتئینی که در گندم ، جو و چاودار یافت می شود) است. اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید خوردن گلوتن باعث ایجاد پاسخ ایمنی در روده کوچک می شود. با گذشت زمان این واکنش به پوشش روده کوچک شما آسیب می رساند و از جذب برخی مواد مغذی (سوء جذب) جلوگیری می کند. آسیب روده اغلب باعث اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ و کم خونی می شود و می تواند منجر به عوارض جدی شود.
در کودکان ، سوء جذب علاوه بر ایجاد علائمی که در بزرگسالان دیده می شود می تواند بر رشد و نمو تأثیر بگذارد. هیچ درمانی برای بیماری سلیاک وجود ندارد اما برای بیشتر افراد پیروی از یک رژیم غذایی فاقد گلوتن می تواند به مدیریت علائم و بهبود روده کمک کند.
علائم
علائم و نشانه های بیماری سلیاک می تواند بسیار متفاوت باشد و در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد اما علائم و نشانه های گوارشی برای بزرگسالان عبارتند از:
- اسهال
- خستگی
- کاهش وزن
- نفخ و گاز
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- یبوست
با این حال بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک دارای علائم و نشانه هایی هستند که با دستگاه گوارش ارتباط ندارند از جمله:
- کم خونی معمولاً از کمبود آهن
- از دست دادن تراکم استخوان (پوکی استخوان) یا نرم شدن استخوان (استئومالاسی)
- بثورات پوستی خارش دار ، تاول زده (درماتیت هرپتیفورمیس)
- زخمهای دهان
- سردرد و خستگی
- آسیب سیستم عصبی از جمله بی حسی و سوزن سوزن شدن پا و دست مشکلات احتمالی با تعادل و اختلال شناختی
- درد مفصل
- کاهش عملکرد طحال (هیپوسپلنیسم)
فرزندان
کودکان مبتلا به سلیاک بیشتر از بزرگسالان دچار مشکلات گوارشی می شوند از جمله:
عدم توانایی در جذب مواد مغذی ممکن است منجر به موارد زیر شود:
علائم عصبی
درماتیت هرپتیفورمیس
عدم تحمل گلوتن می تواند باعث این بیماری پوستی خارش دار و تاول زده شود. بثورات معمولاً در آرنج، زانو، تنه، پوست سر و باسن ایجاد می شود که این وضعیت اغلب با تغییراتی در پوشش روده کوچک همانند بیماری سلیاک همراه است اما ممکن است بیماری پوستی علائم گوارشی ایجاد نکند.
پزشکان برای کنترل بثورات پوستی ، درماتیت هرپتیفرمیس را با رژیم غذایی یا داروی بدون گلوتن یا هر دو درمان می کنند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اسهال یا ناراحتی گوارشی دارید که بیش از دو هفته طول می کشد با پزشک خود مشورت کنید و در صورت رنگ پریدگی، تحریک پذیری یا رشد نکردن کودک یا داشتن مدفوع بزرگ و بدبو با پزشک کودک خود مشورت کنید.
قبل از شروع رژیم بدون گلوتن حتما با پزشک خود مشورت کنید و اگر قبل از آزمایش بیماری سلیاک مقدار گلوتن مصرفی خود را متوقف یا حتی کاهش دهید می توانید نتایج آزمایش را تغییر دهید. اگر فردی در خانواده شما به این بیماری مبتلا است از پزشک خود بپرسید که آیا باید تحت آزمایش قرار بگیرید و همچنین از پزشک خود در مورد آزمایش سوال کنید که آیا شما یا کسی از خانواده شما دارای یک عامل خطر ابتلا به بیماری سلیاک مانند دیابت نوع 1 است.
علل
ژن های شما همراه با خوردن غذاهای حاوی گلوتن و سایر عوامل می توانند در بیماری سلیاک نقش داشته باشند اما علت دقیق آن مشخص نیست. روش های تغذیه با شیرخواران، عفونت های دستگاه گوارش و باکتری های روده نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشد و بعضی اوقات بیماری سلیاک پس از جراحی، بارداری، زایمان، عفونت ویروسی یا فشار روحی شدید فعال می شود.
هنگامی که سیستم ایمنی بدن بیش از حد به گلوتن موجود در غذا واکنش نشان می دهد این واکنش پیلی ریز و مانند مو (پرزها) که روده کوچک را پوشانده اند آسیب می رساند. پرزها ویتامین ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی را از غذایی که می خورید جذب می کنند و اگر پرزهای شما آسیب ببیند صرف نظر از میزان خوردن نمی توانید مواد مغذی کافی دریافت کنید.
عوامل خطر
بیماری سلیاک بیشتر در افرادی شیوع دارد که:
- یکی از اعضای خانواده مبتلا به بیماری سلیاک یا درماتیت هرپتیفورمیس
- دیابت نوع 1
- سندرم داون یا سندرم ترنر
- بیماری تیروئید خود ایمنی
- کولیت میکروسکوپی (کولیت لنفوسیتی یا کلاژنی)
- بیماری آدیسون
عوارض
بیماری سلیاک درمان نشده می تواند باعث موارد زیر شود:
سوء تغذیه این در صورتی اتفاق می افتد که روده کوچک شما نتواند مواد مغذی کافی را جذب کند که می تواند منجر به کم خونی و کاهش وزن شود. در کودکان سوء تغذیه می تواند باعث رشد کند و کوتاهی قد شود.
تضعیف استخوان سوء جذب کلسیم و ویتامین D می تواند منجر به نرم شدن استخوان در کودکان (پوکی استخوان یا راشیتیسم) و از بین رفتن تراکم استخوان (پوکی استخوان) در بزرگسالان شود و همچنین در ناباروری و سقط جنین می تواند نقش داشته باشد.
منبع : www.mayoclinic.org
